Tokom realizacije projekta „Žena Romkinja – pravo i šanse za ravnopravnost“, u Trebinju je 19. aprila 2022. godine održan prvi „okrugli sto“ o temi: „Stanje i mogućnosti osnaživanja i socijalne inkluzije žena Romkinja“ na kojem su učestvovali predstavnici Javne zdravstvene ustanove „Dom zdravlja Trebinje“, Javne ustanove „Centar za socijalni rad Trebinje“, Zavoda za zapošljavanje Filijala Trebinje, Centra za besplatnu pravnu pomoć, predstavnici Grada Trebinja i predstavnici Misije OSCE-a u BiH. Cilj održavanja ovog „okruglog stola“ je diskusija o stvarnim problemima u ostvarivanju osnovnih ljudskih prava žena Romkinja, te predlaganje rješenja koja bi doprinijela poboljšanju njihovog položaja u društvu, kao i većem stepenu ostvarenja navedenih prava.
Na okruglom stolu ukazano je na uopšteno težak ekonomski i socijalni položaj žena Romkinja, te da u najvećem broju slučajeva, uglavnom nikakav ili pak nizak stepen obrazovanja, te nepostojanje prethodnog radnog iskustva i socijalne integracije, doprinose nezaposlenosti žena Romkinja. Takođe, konstatovano je da pripadnici romske populacije u Gradu Trebinju ostvaruju sva prava iz oblasti socijalne zaštite, propisana zakonom, te pravo na zdravstvenu zaštitu i besplatnu pravnu pomoć, bez diskriminacije po bilo kom osnovu.
S obzirom na njihov težak ekonomski položaj i činjenicu da nemaju formalno obrazovanje, predstavnici Udruženja „Međunarodni centar za promociju ljudskih prava“ iznijeli su konstatciju da se Zakon o zapošljavanju i pravima za vrijeme nazaposlenosti ne zasniva na načelu afirmativne akcije, usmjerene prema teže zapošljivim nezaposlenim licima, koje taj zakon ne prepoznaje kao posebnu kategoriju lica koja traže zaposlenje. U tom smislu, iznijet je prijedlog da se izmjenama i dopunama Zakona o zapošljavanju i pravima za vrijeme nazaposlenosti uvede navedena kategorija, u koju spada i najveći broj pripadnika romske populacije, u okviru koje bi se pod „teže zapošljivim nezaposlenim” smatrala nezaposlena lica koja zbog zdravstvenog stanja, nedovoljnog ili neodgovarajućeg obrazovanja, sociodemografskih karakteristika, regionalne ili profesionalne neusklađenosti ponude i tražnje na tržištu rada, ili drugih objektivnih okolnosti teže nalazi zaposlenje. Nezaposleni koji pripada kategoriji teže zapošljivih lica trebao bi imati prednost, odnosno posebna prava u sprovođenju pojedinih mjera aktivne politike zapošljavanja, odnosno prioritet za uključivanje u mjere aktivne politike zapošljavanja, prvenstvo u izradi individualnog plana zapošljavanja. Takođe, u okviru navedene politike zapošljavanja trebalo bi predvidjeti i posebne subvencije za poslodavce koji zapošljavaju lica iz kategorije teže zapošljivih nezaposlenih.
Imajući u vidu da je opšte poznato da su Romi socijalno najugroženija nacionalna manjina u Bosni i Hercegovini i Republici Srpskoj, drugi prijedlog Udruženja „Međunarodni centar za promociju ljudskih prava“ bio je da se u okviru budžeta Grada Trebinja planiraju sredstva za finansiranje primarnog nivoa zdravstvene zaštite za socijalno ugrožene pripadnike nacionalnih manjina. Navedena sredstva bi se refundirala Domu zdravlja Trebinje, prema dostavljenim mjesečnim ili tromjesečnim izvještajima o pruženim uslugama navedenoj kategoriji pacijenata i visini troškova participacije za pružene zdravstvene usluge.
Konačni stavovi o ovim i drugim prijedlozima biće dati na drugom „okruglom stolu“, čije održavanje je planirano u drugoj polovini maja tekuće godine.
Projekat „Žena Romkinja – pravo i šanse za ravnopravnost“ finansijski je podržan od strane Gender centra – Centra za jednakost i ravnopravnost polova Republike Srpske u okviru FIGAP II programa.